In het archeologisch depot van de gemeente ligt een schat aan vondsten uit de Arnhemse bodem opgeslagen. We willen mensen graag laten zien wat we allemaal in huis hebben. Daarom tonen we maandelijks een bijzondere vondst uit het depot en vertellen het verhaal dat hierover bekend is. Na deze publicatie kunt u de ‘Vondst van de maand’ 2 maanden bekijken in het Erfgoedcentrum Rozet.
Deze maand: Schijnwerper uit 1940-1945
Tussen 2020 en 2022 zijn archeologische opgravingen uitgevoerd in het plangebied Koningsweg 23. Er werden veel sporen en vondsten aangetroffen uit de periode van de Duitse bezetting. Niet zo vreemd, want het aangrenzende Fliegerhorst Deelen is in de Tweede Wereldoorlog uitgegroeid tot de grootste Duitse vliegbasis op Nederlands grondgebied. Op het terrein was ook het Luftnachrichtenlager gevestigd. Het bestond uit zes legeringsgebouwen en een kantine. Dat was bedoeld voor de huisvesting van vrouwelijk personeel van de Luftwaffe, de Duitse luchtmacht. Er werkten veel vrouwen, zodat mannen vrijgemaakt werden voor de inzet aan het front. De vrouwen die Blitzmädel of Nachrichtenhelferinnen genoemd, waren in de volksmond bekend als ‘grijze muizen’ vanwege de kleur van hun uniformen. Ze deden dienst in het commandocentrum van de luchtmacht voor dag- en nachtjacht in Noordwest-Europa. Dit was gevestigd in de enorme bunker Diogenes II. De buitenwanden hadden een dikte van 3.5 meter. Het is waarschijnlijk op 24 oktober 1943 in gebruik genomen tijdens een bezoek van Reichsmarschall Hermann Göring.
De vondst die hier centraal staat is een Lichtpunktwerfer. Een soort kleine schijnwerper, waarmee de vrouwen lichtpunten op een enorme, semi-transparante operatiekaart projecteerden. Via koptelefoons ontvingen ze informatie van radarposten en meldcentrales. Ze projecteerden rode en blauwe lichtpunten op de kaart voor vijandelijke en eigen vliegtuigen. Zo ontstond een dynamisch overzicht van de vliegtuigen in het luchtruim. De vrouwen speelden een sleutelrol in de Duitse luchtverdediging. De gevonden Lichtpunktwerfer bestaat alleen uit de buitenste koker. De interne onderdelen, zoals de lamp en lenzen, ontbreken. Hoe het op de vindplaats bij de legeringsgebouwen terecht kwam is niet zeker. Was het misschien instructiemateriaal voor in het Lager? Mogelijk was het verwijderd voordat het interieur van de bunker op 17 september 1944 werd opgeblazen door de Duitsers uit angst voor de komst van de geallieerden.
Meer informatie
Wilt u meer weten over het archeologiedepot, het werk van de medewerkers of over een voorwerp dat u heeft gevonden? Neem dan contact op via e-mailadres archeologie@arnhem.nl. U vindt het Archeologisch Depot in het gebouw van Museum Arnhem aan de Utrechtseweg 87 in Arnhem.